5 راهکار ساده برای برنامه ریزی شخصی

چند روز بعد از شروع سال 1380 و در تعطیلات نوروزی، برای اولین بار تصمیم گرفتم اهداف خودم را در سال جدید مکتوب و طی ایام پیش رو آنها را عملی نمایم.
در بالکن منزلی در منطقه متل قو مازندران، رو به جنگل نشسته بودم و نسیم خوش بهاری را در ریه هایم فرو می دادم. خیالم پر بود از اهدافی که در هم می لولیدند.
از آن روز تا کنون، هر ساله به برنامه ریزی شخصی می پردازم و البته توانسته ام آن را روشمند و کارآمد کنم. مایه افتخار است که نتایج این تجربه انباشته شده و خارق العاده را، که از پس دو دهه اجرای مستمر، بدست آمده با شما در میان می گذارم.

شایان ذکر است که این روش برنامه ریزی شخصی، نه محدود به سن و سال است و نه به نوع شغل شما بستگی دارد. همه می توانند آنرا بکار بندند و از دستاورهایش لذت برند.

ضرورت برنامه ریزی شخصی

ما از موهبت حیات در این دنیا بر خورداریم و می بایست برای خود و دیگران منشاء خیر و برکت باشیم.
باید بدانیم که صرف موافقت با کلام فوق راه گشا نخواهد بود و لازم است بصورتی ویژه و موثر هم در ذهن خود به باور برسیم و هم برای تحقق اهداف و برنامه هایمان گامهای عملی برداریم.
تا روزگاری که به مسیر رفته خود نگاه می اندازیم، رد پای خود را ببینیم.

Photo by Brain Mann           

چرا که آدم بدون ردپا مثل آدم بدون پاست!
برای رسیدن به این باور که نیازمند برنامه ریزی در امور شخصی هستید، لازم است ابتدا ذهنتان را مدیریت کنید. در دنیای پرشتاب و پرتلاطم امروز و شرایط جامعه سخت ما، وجود انضباط سازنده و نیروبخش ذهنی ضروری است. چرا که بود یا نبود اطمینان از درستی مسیر، زاییده چگونه اندیشیدن شماست.
تیره شدن آسمان زندگی، انباشته شدن دشواری ها و فزونی مشکلات، نیرو و انرژی را از تن افراد می مکد و گاهی انسان را درمانده می سازد.
ضروری است که انسان ها به ارزیابی مکرر داشته ها و سرمایه شخصیتی خود بپردازند تا متوجه شوند که آن چنان هم؛ شکننده نیستند و احساسی که گاهی آنها را فرا می گیرد، صرفا ناشی از ناتوانی در مدیریت ذهن خود است.
لذا توصیه می کنم، احساس نیاز به تعالی را در زندگی خود دائماً زنده نگهدارید.

آرزوی آرمانی یا چشم انداز خود را تعیین کنید.

اگر خلاصه بگویم، آرزوی آرمانی فی الواقع نقشی است که دوست داریم در این دنیا داشته باشیم و مردم ما را به آن بشناسند.
آرزوی آرمانی عمدتا هدفی کیفی است و از جنس تمایلاتی است که هر چند ممکن است، دست نیافتنی باشد. اما سهمی است که ما می خواهیم از حیات در این دنیا داشته باشیم.

Photo by Tim Bogdanov

نمونه هایی از آرزوهای آرمانی شخصی عبارت است از:

• موفق ترین کارآفرین ایرانی باشم
• برترین فوتبالیست آسیا شوم
• چیره دست ترین جراح قلب دنیا شوم
• …

تدوین آرزوی آرمانی به ما کمک می کند تا استراتژیهای زندگی خود را در راستای تحقق آن انتخاب کنیم و تمامی عرصه های زندگی خود را با الهام گرفتن از آن سامان دهی نماییم.
توجه شود که آرزوی آرمانی یا چشم انداز صرفا باید یک مورد باشد.

بخش بندی برنامه هایتان را معین کنید.

برنامه سالانه خود را حداقل به سه بخش تقسیم کنید. من به این بخشها می گویم منظر!
پس منظر مالی، منظر فردی و منظر شغلی می تواند این بخش بندی را ایجاد کند. اما بسته به شرایط خودتان می توانید مواردی دیگر مثل امور تحصیلی را نیز اضافه کنید.
در منظر امور مالی می بایست اهدافی را مد نظر داشته باشید که به آنها می خواهید برسید. موضوعاتی چون خرید ملک، خودرو، افزایش درآمد، سرمایه گذاری در بورس و … در این منظر قرار میگیرد.
منظر فردی را حول موضوعاتی که مربوط به رشد ظرفیت وجودیتان می شود، تعیین کنید. امور معنوی و دینی، سلامتی، تناسب اندام و ورزش، رسیدگی به پدر و مادر، همنشینی با دوستان، وقت گذاشتن با همسر و فرزندان، مطالعه کتاب، افزایش مهارتهایی چون یادگیری زبان خارجی از این دست می باشند.
در منظر شغلی، مقولاتی چون توسعه سبکه روابط کاری، آموزش یک تخصص، تغییر شغل، راه اندازی کسب و کار، اجرای پروژه شغلی و… را می توان در نظر داشت.

Photo by Unseen Stodio

بخش بندی برنامه هایتان را معین کنید.

اهداف باید کمّی باشند و برای دوره یک ساله در نظر گرفته شوند.اهداف با عبارتهای کلی و کیفی نباید تدوین شوند.
عبارتهایی مثل: پرورش فرزندان صالح، افزایش درآمد، کاهش هزینه ها، ارتقای دانش، مطالعه کتاب و… اگرچه انتخابهای خوبی هستند ولی اهداف مناسبی نیستند.

هدفهای شما باید اینگونه باشند:

افزایش درآمد از ماهانه 20 میلیون تومان در سال 1401 به 40 میلیون تومان ماهانه در سال جدید.
کاهش وزنم از 98 کیلوگرم به 92 کیلوگرم تا اول مهر 1402
خرید آپارتمان 100 متری در تهران تا اول اسفند 1402
ضمنا برای تحقق بعضی از اهدافتان لازم است پروژه ای تعریف کنید و با شاخص یا سنجه ای آنرا مرتبا اندازه گیری کنید.

اهداف باید بصورت کمی و ماهانه اندازه گیری شوند. بطوریکه پایان هر ماه از عملکرد خودتان گزارش تهیه کنید و درصورت عقب بودن از برنامه، راهکار جبرانی تعریف کنید.
گاهی لازم است، اهداف را مورد بازنگری قرار دهید. پیشنهاد می کنم پایان هر فصل اهداف و عملکرد خود را مرور کنید شاید باید اهداف جدید و مقادیر کمی را بعنوان برنامه اصلاحی برای فصل بعدی در دستور کار قرار دهید.

به جدول زیر توجه کنید:

بهترین روش اینست که جدولی ماتریسی تهیه کنید و در سطرهای آن اهداف هر منظر درج گردد. بعد در ستونها به ترتیب مقادیر کمی هر هدف، دوره پایش و دامنه انحراف معیار را درج نمایید.
مثلا اگر کنترل هزینه یکی از هدفهای شماست، در خانه مربوطه درج کنید که ماهیانه سقف هزینه شما چقدر باید باشد. یا اگر ورزش کردن را درنظر دارید منظور کنید که در هفته (برای ماه 4 برابر آن را در نظر بگیرید) چند ساعت ورزش خواهید کرد.

واقعیت اینست که در ابتدای سال نمی توان انتظار داشته باشید بلافاصله به تمام اهداف برسید. لذا خوبست شاخصهای خود را در بازه های فصلی تنظیم کنید و حتی گاهی اهداف منی را بصورت یک دوازدهم برای هر ماه در نظر نگیرید و بسته به شرایط پیشرفت خود بر سختی آن بیفزایید.

مثلا اگر می خواهید در ماه 20 ساعت وقت برای رسیدگی به فرزندان صرف کنید و مشغله کاری اجازه نمی دهد. لازم است برای سه ماهه اول سال هدفی ساده تر مثلا 15 ساعت را در نظر بگیرید.

در ستونهای بعدی ماههای فروردین، اردیبهشت و خرداد جای می گیرند و بعد شاخصهای سه ماهه دوم و …

پایان هر ماه لازم است عملکرد خود را اندازه گیری کنید و در ستون ماه مربوطه و جلوی شاخص مربوطه درج کنید. اگر با هدف گذاری شما تطبیق داشت آن خانه را سبز رنگ، اگر معادل دامنه مجاز مندرج در ستون انحراف معیار تفاوت داشت، زرد رنگ ( یعنی چندان عملکرد بد نبوده) و اگر انحراف بیشتر بود قرمز می شود که یعنی عملکرد بد بوده است.
بدین ترتیب در یک نگاه اوضاع رصد می شود!
توصیه میکنم هر هفته، روزهای شنبه اول صبح حتما قبل از هر کاری ابتدا جدول برنامه ریزی شخصیتان را مرور کنید.

کتابهای الهام بخش مطالعه کنید.

برای زنده نگه داشتن اشتیاق دستیابی به آرزوهایتان، مطالعه کتابهای الهام بخش را فراموش نکنید. مطالعه کتاب یا حتی دیدن فیلمهای انگیزشی، کمک شایانی می کند تا ذهنتان برای تدوین اهدافتان آماده تر شود.
انتخاب عنوان این کتاب بستگی به سلیقه خود شما دارد. کتابهایی مثل هفت عادت مردمان موثر را توصیه می کنم.

فراموش نکنید، بارها دیده ایم و می بینیم که مثلا وقتی افرادی به مسافرت خارج از کشور می روند، شوق آن را دارند که پس از بازگشت به کلاس زبان انگلیسی بروند تا در سفر بعدی دیگر مشکلی نداشته باشند.
یا کسی که در پی بیماری و حسب توصیه پزشک تصمیم می گیرد وزن خود را کاهش دهد، ورزش کند و غذای سالم مصرف کند و یا …
اما پس از مدتی این انگیزه ها سرد و یا فراموش می شوند!
لذا یادآوری مکرر، پایش دائمی و ارزیابی عملکرد ضرورت استمرار در اجرای برنامه ریزی شخصی است.

و چند توصیه:

• یک روز مشخص در سال را برای برنامه ریزی سال پیش رو اختصاص دهید. مثلا نوروز یا زادروزتان
• برنامه ریزی شخصی یک امر مستمر است و پس از رسیدن به اهداف قبلی، می توان و لاجرم می بایست اهداف برتری را در نظر داشت.
• با افزایش عمر ( بخوانید تجربه) برخی اهداف بلحاظ اهمیت، معنا و دامنه جدیدی پیدا می کنند.
• یکی از آسیب پذیریهای این سیستم برنامه ریزی شخصی، تعهد ما در ارزیابی عملکرد و بازخورد هست. هرچقدر در اینباره جدی تر باشیم. قطعا موفقیت بیشتری حاصل می شود
• پس از رسیدن به یک موفقیت و تحقق یک هدف، به خودتان پاداش دهید و یا یک اقدام خیرخواهانه داشته باشید.

توصیه آخر

Photo By Benjamin Davies

مواظب آرزوها و اهداف تان باشید، زیرا به آنها خواهید رسید! مطمئن باشید که نتایج خارق العاده است.